🔬 Phát hiện và kiểm soát Salmonella: Từ phương pháp truyền thống đến công nghệ gene tiên tiến 🦠

Salmonella là một chi vi khuẩn Gram âm hình que, gây ra bệnh salmonellosis – một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của ngộ độc thực phẩm trên toàn thế giới. Salmonella được đặt tên theo nhà thú y học Daniel Elmer Salmon. Chi này bao gồm hai loài chính: Salmonella enterica và Salmonella bongori, trong đó S. enterica có sáu phân loài và là nguyên nhân chủ yếu gây bệnh ở người. Với hơn 2600 kiểu huyết thanh (serovar), Salmonella có thể lây nhiễm cho người, động vật và môi trường, gây ra gánh nặng lớn về sức khỏe cộng đồng và kinh tế. Các serovar như S. Typi, S. Typhimurium và S. Enteritidis là những chủng phổ biến nhất.

🧬 Cơ chế gây bệnh và yếu tố độc lực

Salmonella sử dụng hơn 300 yếu tố độc lực, phần lớn nằm trong các đảo gene gây bệnh (Salmonella Pathogenicity Islands – SPIs). SPI-1 và SPI-2 là hai vùng gene quan trọng giúp vi khuẩn xâm nhập, tồn tại trong tế bào vật chủ và gây viêm. Ngoài ra, các plasmid mang gene độc lực và kháng kháng sinh cũng góp phần vào khả năng gây bệnh và lan truyền của Salmonella.

💊 Kháng kháng sinh – Thách thức điều trị

Việc lạm dụng kháng sinh trong y tế và nông nghiệp đã dẫn đến sự xuất hiện của các chủng Salmonella kháng thuốc (AMR), thậm chí là siêu kháng thuốc (XDR). Các gene kháng như blaTEM, sul1/sul2, tetA/tetB, mcr… đang được phát hiện ngày càng nhiều, đặc biệt ở các nước đang phát triển.

🔬 Phát hiện và chẩn đoán

Việc phát hiện và kiểm soát Salmonella là một thách thức lớn do vi khuẩn này có khả năng tồn tại lâu trong môi trường và dễ lây lan qua thực phẩm. Để đảm bảo an toàn thực phẩm và sức khỏe cộng đồng, các phương pháp chẩn đoán và giám sát ngày càng được cải tiến.

1. Phương pháp nuôi cấy truyền thống: Là phương pháp tiêu chuẩn, sử dụng môi trường nuôi cấy để phân lập và xác định Salmonella, tuy nhiên mất nhiều thời gian (2–5 ngày) và đòi hỏi điều kiện phòng thí nghiệm nghiêm ngặt.

2. Phương pháp sinh học phân tử: PCR (Polymerase Chain Reaction): Phát hiện nhanh DNA của Salmonella, độ nhạy cao, thường dùng trong giám sát dịch tễ. LAMP (Loop-mediated Isothermal Amplification): Kỹ thuật khuếch đại DNA ở nhiệt độ không đổi, phù hợp với điều kiện hạn chế.

3. Xét nghiệm miễn dịch (ELISA, lateral flow): Phát hiện kháng nguyên hoặc kháng thể, thường dùng trong kiểm tra thực phẩm.

4. Giải trình tự toàn bộ hệ gene (WGS): WGS là công nghệ hiện đại cho phép phân tích toàn bộ bộ gene của một chủng Salmonella, mang lại nhiều lợi ích vượt trội:

* Xác định chính xác chủng vi khuẩn: WGS giúp phân biệt các serovar và phát hiện đột biến gene liên quan đến độc lực hoặc kháng thuốc.

* Phát hiện gene kháng kháng sinh (AMR): Các gene như blaTEM, sul1, tetA, mcr… có thể được xác định nhanh chóng, hỗ trợ lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp.

* Truy xuất nguồn gốc dịch bệnh: WGS cho phép so sánh các chủng Salmonella từ người, thực phẩm và môi trường để xác định nguồn lây.

* Giám sát tiến hóa và lan truyền: Theo dõi sự biến đổi di truyền của Salmonella theo thời gian và không gian, từ đó dự báo nguy cơ bùng phát dịch.

WGS đang dần thay thế các phương pháp truyền thống trong hệ thống giám sát dịch tễ tại nhiều quốc gia phát triển như Mỹ, Canada và châu Âu. Tuy nhiên, chi phí và hạ tầng kỹ thuật vẫn là rào cản lớn ở các nước đang phát triển.

👉 Tổng kết

Việc kết hợp các phương pháp phát hiện truyền thống với công nghệ WGS hiện đại là chìa khóa để kiểm soát hiệu quả Salmonella.

🔬Trải nghiệm dịch vụ ngay

Liên hệ KTest để khám phá giải pháp WGS Salmonella với các phân tích bộ gene chuyên sâu và toàn diện, và dịch vụ xác định type huyết thanh của Salmonella nhờ WGS nhanh, chi phí thấp.

Thông tin tham khảo:

Flyer dịch vụ Salmonella Serotyping:

https://drive.google.com/drive/folders/1h3kJzF94liyPjGFCXMgK3mTFaycZGPOR

Flyer Dịch vụ Whole Genome Sequencing:

https://drive.google.com/drive/folders/1h3kJzF94liyPjGFCXMgK3mTFaycZGPOR